महिना: फ्रेवुअरी 2025

गौतम बुद्धको महापरिनिर्वाणपश्चात् बौद्ध धर्मलाई विश्वभर फैलाउन महत्वपूर्ण योगदान दिने केही प्रमुख व्यक्तिहरू थिए। तिनीहरूले बौद्ध शिक्षालाई संरक्षण, प्रचार र संस्थागत रूपमा स्थापित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले। १. महाकश्यप महाकश्यप बुद्धका प्रमुख शिष्यमध्ये एक थिए, जसले बुद्धको महापरिनिर्वाणपछि पहिलो बौद्ध संगीति (परिषद्) आयोजना गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले। उनले बुद्धका शिक्षालाई संकलन गरी त्रिपिटकको संरचना तय गर्न नेतृत्व गरे। २. अशोक सम्राट मौर्य सम्राट अशोक (इ.पू. तेस्रो शताब्दी) बौद्ध धर्मका महान संरक्षक थिए। कलिङ्ग युद्धपछि बौद्ध धर्म अपनाएका उनले बुद्धका शिक्षालाई भारतभर र श्रीलंका, म्यानमार, थाइल्यान्डजस्ता देशहरूमा फैलाउन मिशनहरू पठाए। ३.…

काठमाडौं – बौद्ध धर्म विश्वका प्रमुख धर्महरूमध्ये एक हो, जसले मानवकल्याण, अहिंसा, करुणा, र आत्मज्ञानलाई मुख्य रूपमा प्रस्तुत गर्छ। गौतम बुद्धले झन्डै २५०० वर्षअघि प्रवर्तित गरेको यो धर्म आज विश्वभर फैलिएको छ। बौद्ध धर्मको प्रमुख विशेषता चार आर्यसत्य हो, जसमा जीवन दुःखमय छ भन्ने, दुःखको कारण तृष्णा हो भन्ने, तृष्णा मेटाउँदा दुःख समाप्त हुन्छ भन्ने र त्यसका लागि अष्टाङ्गिक मार्ग अपनाउनुपर्ने मान्यता छ। यो मार्ग नै बौद्ध धर्मको आधारभूत दर्शन हो। अर्को महत्त्वपूर्ण विशेषता अहिंसा हो। बौद्ध धर्ममा सबै जीवप्रति दया र करुणा राख्नुपर्छ भन्ने शिक्षा दिइन्छ। यसै कारण, यो…

बौद्ध धर्ममा कर्म र पुनर्जन्मको गहिरो सम्बन्ध छ। बुद्धका अनुसार, हरेक प्राणीको वर्तमान अवस्था विगतका कर्महरूको परिणाम हो, र भविष्यका जन्महरू पनि वर्तमान कर्मले निर्धारण गर्छ। यसै कारण, बौद्ध धर्मले राम्रो कर्म गर्न र नैतिक जीवन बिताउन प्रेरित गर्छ। कर्म भनेको कुनै पनि शारीरिक, वाचिक वा मानसिक क्रियाकलाप हो, जसले सकारात्मक वा नकारात्मक परिणाम जन्माउँछ। राम्रो कर्मले शुभ पुनर्जन्म दिन्छ भने खराब कर्मले अशुभ पुनर्जन्म गराउँछ। बौद्ध धर्ममा छहट्टी पुनर्जन्म (संसार चक्र) को सिद्धान्त छ, जसमा जीवहरू आफूले संचित कर्मअनुसार विभिन्न लोकमा पुनर्जन्म लिन्छन्। बुद्धले कर्म र पुनर्जन्मको चक्रबाट मुक्त…

काठमाडौं – बौद्ध धर्ममा ‘डाकिनी’लाई रहस्यमयी शक्तिशाली स्त्री रूपमा वर्णन गरिन्छ। विशेषगरी वज्रयान बौद्ध परम्परामा डाकिनीलाई ज्ञान, शक्तिको प्रतीक र तान्त्रिक मार्गदर्शकका रूपमा मानिन्छ। संस्कृतमा ‘डाकिनी’ शब्दको अर्थ ‘आकाशमा विचरण गर्ने’ भन्ने हुन्छ, जसले उनीहरूको आध्यात्मिक स्वरूपलाई जनाउँछ। बौद्ध ग्रन्थहरू अनुसार, डाकिनीहरूले साधकलाई मार्गदर्शन गर्ने, मोह र अज्ञानताबाट मुक्त गराउने भूमिका खेल्छन्। केही परम्परामा तिनीहरूलाई करुणामयी देवता मानिन्छ भने कतिपय तन्त्रमार्गी साधनामा तिनीहरूलाई उग्ररूपकी देवीका रूपमा चित्रित गरिएको पाइन्छ। गुरु पद्मसम्भवले डाकिनीहरूलाई ‘गुप्त ज्ञानकी रक्षक’ का रूपमा व्याख्या गरेका छन्। नेपालका धेरै बौद्ध मन्दिरहरूमा डाकिनीहरूको मूर्ति तथा चित्रहरू देख्न सकिन्छ।…