गौतम बुद्धले बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि पहिलो पटक आफ्नो जन्मस्थल लुम्बिनीको भ्रमण गर्नु भएको थियो । ज्ञानोदयपछि संसारलाई धर्मको मार्ग देखाउँदै हिड्नु भएका बुद्ध आफ्ना अनुयायीहरूसहित लुम्बिनी आउनु भएको थियो ।
इतिहास अनुसार, बुद्धले आफ्नो जन्मस्थलको स्मरण गर्दै लुम्बिनी प्रवेश गर्दा त्यहाँका स्थानीय जनता एवं पुराना परिचितहरू भावुक बनेका थिए । विशेषगरी, लुम्बिनीमा रहेका उहाँका नातेदार र बाल्यकालका चिनजानका व्यक्तिहरूले बुद्धलाई सम्मानपूर्वक स्वागत गरेका थिए।
यो ऐतिहासिक क्षणमा बुद्धले लुम्बिनीको पवित्र भूमिमा ध्यान गर्दै जन्मभूमिप्रति सम्मान व्यक्त गर्नु भएको थियो । उहाँले उपस्थित जनसमुदायलाई धर्मको उपदेश दिँदै जीवन, दुःख, र मुक्तिको मार्गबारे प्रवचन दिनु भएको थियो । बुद्धका यस्ता उपदेशहरूले लुम्बिनी क्षेत्रका मानिसहरूलाई गहिरो प्रेरणा दिएको थियो ।
स्रोतका अनुसार, बुद्धको आगमनले लुम्बिनीलाई थप पवित्र एवं ऐतिहासिक स्थान बनायो। पछि, सम्राट अशोकले बुद्धको जन्मस्थलको चिनारी दिन यहाँ अशोक स्तम्भ निर्माण गराएका थिए।
बुद्धको पहिलो लुम्बिनी आगमनको प्रसङ्ग आज पनि ऐतिहासिक महत्व बोकेको छ, जसले बुद्ध धर्मका अनुयायीहरूलाई लुम्बिनी यात्रामा आउन प्रेरित गरिरहेको छ।
