वर्ग लेख

पुनर्जन्म र कर्म परिवर्तनमा वज्रयानको दृष्टिकोण

rinpoche

जीवनचक्रको रहस्य खोल्दै: वज्रयानको दृष्टिकोणमा पुनर्जन्म र कर्मको रूपान्तरण जीवन र मृत्यु, कर्म र पुनर्जन्मका अवधारणाहरू बौद्ध धर्मका आधारभूत स्तम्भ हुन्। यी गहन विषयहरूमा विभिन्न दृष्टिकोण पाइन्छन्, तर के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ, बौद्ध धर्मको एक शक्तिशाली र गुह्य मार्ग मानिने वज्रयानले यिनलाई कसरी हेर्छ? वज्रयानले पुनर्जन्म र कर्मको जटिलतालाई व्याख्या मात्र गर्दैन, बरु यस चक्रलाई यसै जीवनमा रूपान्तरण गर्ने अभूतपूर्व विधिहरू पनि प्रदान गर्छ। आज हामी यसै रहस्यमय विषयमा डुबुल्की मार्नेछौं र वज्रयानले हाम्रो अस्तित्वको निरन्तरता र कर्मको फललाई कसरी हेर्छ भन्नेबारे गहिरो चर्चा गर्नेछौं। पुनर्जन्मको गहिराइ: चेतनाको अविरल…

Read More

वज्रयान दर्शनमा अ-द्वैतको भूमिका

rinpoche

वज्रयान दर्शनमा अ-द्वैतको भूमिका: सत्यको एक अद्वितीय दृष्टिकोण नमस्ते! कहिलेकाहीँ हामी जीवनलाई हेर्दा सबै कुरा अलग-अलग, टुक्रा-टुक्रामा देख्छौं, होइन र? म यहाँ छु, तपाईं त्यहाँ, र संसार मेरो वरिपरि छ। तर यदि मैले भनें कि यो सबै केवल हाम्रो मनले बुझ्ने तरिका मात्र हो, र गहिरो स्तरमा, सबै कुरा अविभाज्य र एक हुन् भने? बौद्ध धर्मको गहिरो र रहस्यमय शाखा, वज्रयान दर्शन, यही अ-द्वैत (Nonduality) को अवधारणामा आधारित छ। यसले हामीलाई आफ्नो संसार र अस्तित्वको वास्तविक प्रकृतिलाई बिल्कुलै नयाँ ढंगले हेर्ने दृष्टिकोण प्रदान गर्छ। यो केवल एक दार्शनिक सिद्धान्त मात्र…

Read More

महासन्धि (Dzogchen) र महामुद्रा (Mahamudra) को रहस्यमय यात्रा

rinpoche

वज्रयानका शिखरहरू: महासन्धि (Dzogchen) र महामुद्रा (Mahamudra) को गहन परिचय बौद्ध धर्म, विशेषगरी वज्रयान परम्परामा, मनको गहिराइलाई बुझ्ने र अन्तिम मुक्ति प्राप्त गर्ने अनगिन्ती मार्गहरू उपलब्ध छन्। यीमध्ये, दुईवटा अभ्यास प्रणालीहरूलाई प्रायः सबैभन्दा प्रत्यक्ष, गहन र उच्च मानिन्छ: महासन्धि (Dzogchen) र महामुद्रा (Mahamudra)। यी प्रणालीहरू केवल दार्शनिक अवधारणा मात्र होइनन्, बरु मनको वास्तविक स्वभावलाई सिधै चिन्ने र त्यसैमा अडिग रहन सिकाउने जीवन्त ध्यान अभ्यासहरू हुन्। महासन्धि मुख्यतया ञिङ्मा (Nyingma) परम्परासँग सम्बन्धित छ भने, महामुद्रा सरमा (Sarma) परम्पराका का ग्यु (Kagyu), शाक्य (Sakya) जस्ता विद्यालयहरूमा प्रमुख रूपमा अभ्यास गरिन्छ। तर के…

Read More

राजकुमारलाई बुद्ध बनाउने ४ दृश्य: जीवनको सत्यको खोज

rinpoche

राजकुमारलाई बुद्ध बनाउने ४ दृश्य: जीवनको सत्यको खोज इतिहासका पानाहरू पल्टाउँदा, केही कथाहरू यस्ता हुन्छन् जसले हाम्रो हृदयलाई छुन्छन् र हामीलाई गहिरो सोचमा डुबाउँछन्। यस्तै एउटा कथा हो राजकुमार सिद्धार्थ गौतमको, जसले आफ्नो राजसी जीवन त्यागेर सम्पूर्ण मानवजातिको लागि ज्ञानको मार्ग पत्ता लगाए। तर, यो महान् परिवर्तन एकैरातमा भएको थिएन। उनका जीवनमा केही यस्ता मोडहरू आए, केही यस्ता दृश्यहरू देखिए, जसले उनको गहिरो जिज्ञासालाई प्रज्वलित गर्यो र उनलाई बुद्धत्वको यात्रामा डोऱ्यायो। ती नै हुन्, ‘चार प्रमुख दृश्यहरू’ जसले एक राजकुमारलाई सिद्धार्थ गौतमबाट भगवान बुद्धमा रूपान्तरित गर्यो। आज हामी तिनै मार्मिक…

Read More

गुरु योग: वज्रयान शिक्षक-शिष्य सम्प्रेषणको मुटु

rinpoche

गुरु योग: वज्रयान शिक्षक-शिष्य सम्प्रेषणको मुटु वज्रयान बौद्ध धर्मको गहन मार्गमा प्रवेश गर्ने जो कोहीलाई पनि एउटा शब्द पटक-पटक सुनिन्छ: गुरु योग। यो केवल एउटा अभ्यास मात्र होइन, बरु आध्यात्मिक यात्राको मेरुदण्ड हो, जसले शिक्षक र शिष्य बीचको गहन सम्बन्धलाई जीवन्त राख्छ र ज्ञानको प्रत्यक्ष सम्प्रेषणको माध्यम बन्छ। यसले हामीलाई बाह्य गुरुको माध्यमबाट आफ्नो भित्री बुद्ध प्रकृतिसँग जोड्ने पुलको काम गर्छ। आज, हामी यही गुरु योगको गहिराइमा डुब्नेछौं, यो कसरी वज्रयान मार्गमा आशिष् र ज्ञानको स्रोत बन्छ भन्ने कुरा बुझ्न। गुरु योगको अर्थ र महत्त्व धेरैका लागि गुरु योग सुन्दा…

Read More

पुरुष-प्रधान होइन, ज्ञानको स्रोत: वज्रयानमा नारीको वास्तविक स्थान!

rinpoche

वज्रयानमा नारी सशक्तिकरण: मुक्ति र समानताको मार्ग नमस्ते सबैलाई! आज हामी वज्रयान बौद्ध धर्मको एउटा महत्वपूर्ण तर प्रायः गलत बुझिएको पक्षबारे चर्चा गर्दैछौं: लिंग र नारी सशक्तिकरण। बाहिरी रूपमा हेर्दा, केही मानिसहरूलाई वज्रयान परम्परा पुरुष-प्रधान लाग्न सक्छ। तर के यो वास्तवमै सत्य हो? के वज्रयानभित्र नारी शक्तिको गहिरो सम्मान र आध्यात्मिक यात्रामा उनीहरूको अद्वितीय भूमिका लुकेको छैन? यस लेखमा, हामी यही प्रश्नको उत्तर खोज्नेछौं र वज्रयानले कसरी महिलाहरूलाई आध्यात्मिक मुक्ति र समानताको मार्गमा सशक्त बनाउँछ भनेर बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं। वज्रयानमा नारीको सैद्धान्तिक स्थान: ज्ञान र शक्तिको स्रोत वज्रयान दर्शनमा लिंगलाई…

Read More

बज्रयानको शक्ति: मण्डलाद्वारा चित्त-शुद्धि

rinpoche

मण्डला: आत्मिक यात्राको दिव्य नक्शा ब्रह्माण्डको विशालता र चेतनाको गहिराईलाई बुझ्ने प्रयास मानव सभ्यताको आदिकालदेखि नै चलिरहेको छ। यस गहन खोजीमा विभिन्न संस्कृतिहरूले आ-आफ्नै तरिकाले मार्गदर्शक उपकरणहरू विकास गरेका छन्। बज्रयान बौद्ध परम्परामा यस्तै एक शक्तिशाली र रहस्यमय उपकरण हो – मण्डला। यो केवल एक सुन्दर कलाकृति मात्र होइन; यो एक जटिल आध्यात्मिक नक्शा हो जसले हामीलाई बाहिरी संसारबाट भित्री आत्मज्ञानको यात्रामा डोऱ्याउँछ। आज, हामी मण्डलाको यो अद्भुत संसारमा डुबुल्की मार्नेछौं र यसले कसरी हाम्रो चेतनाको विस्तारमा मद्दत गर्छ भन्ने बुझ्नेछौं। मण्डला के हो? यसको गहिरो अर्थ संस्कृत शब्द ‘मण्डला’…

Read More

वज्रयान, महायान र थेरवाद: मुख्य भिन्नताहरू र समानताहरू

rinpoche

बुद्ध धर्मका तीन धार: थेरवाद, महायान र वज्रयान – भिन्नता र समानताको खोजी बुद्ध धर्म भन्नासाथ हाम्रो मनमा शान्त बुद्ध मूर्ति, ध्यान गरिरहेका भिक्षु र करुणाको भावना आउँछ। तर, के तपाईलाई थाहा छ बुद्ध धर्म कुनै एक मात्र शैलीमा अभ्यास गरिँदैन? बुद्धका शिक्षालाई पछ्याउने तरिका र दर्शनमा आधारित भएर यसका मुख्य तीन धारहरू छन्: थेरवाद, महायान र वज्रयान। यी तीनै धारको अन्तिम लक्ष्य दुःखबाट मुक्ति र ज्ञान प्राप्ति भए पनि, तिनीहरूका मार्ग, अभ्यास र दर्शनमा केही महत्त्वपूर्ण भिन्नताहरू छन्। आज हामी यिनै तीन महत्त्वपूर्ण धारबारे गहिराइमा बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं, जसले…

Read More

स्त्री ऊर्जा: वज्रयानमा डाकिनीहरूको भूमिका

rinpoche

वज्रयानको शक्ति: डाकिनीहरूको रहस्य र स्त्री ऊर्जाको जागरण अधिकांश आध्यात्मिक परम्पराहरूमा पुरुष देवता र गुरुहरूको प्रभुत्व देखिन्छ। तर बौद्ध धर्मको एक गहिरो र शक्तिशाली शाखा, वज्रयानमा, स्त्री ऊर्जाको एक जीवन्त र उग्र स्वरूपलाई पूजा गरिन्छ, जसलाई डाकिनी भनिन्छ। यी केवल देवीहरू होइनन्; उनीहरू प्रज्ञा (wisdom) र करुणा (compassion) का साक्षात् स्वरूप हुन्। उनीहरू साधकलाई मार्गदर्शन गर्ने, भ्रमहरूलाई तोड्ने र मुक्तिको लागि प्रेरित गर्ने एक अदृश्य तर शक्तिशाली ऊर्जा हुन्। तर के स्त्री ऊर्जा केवल कोमलताको प्रतीक मात्र हो? वा यसमा हाम्रा बन्धनहरू तोडेर हामीलाई मुक्तितर्फ डोऱ्याउने उग्र शक्ति पनि निहित…

Read More

विपश्यनादेखि देवता योगसम्म: बौद्ध ध्यानको एक तुलनात्मक अध्ययन

rinpoche

बौद्ध ध्यानका विविध मार्गहरू: विपश्यना, जाजेन, र अन्य साधनाहरू ध्यानका विविध मार्गहरू: बौद्ध साधनाको गहिरो यात्रा मनुष्यको जीवनमा शान्ति र आत्म-ज्ञानको खोजी सधैँ चलिरहने यात्रा हो। यस यात्रामा बौद्ध धर्मले ध्यानका अनगिन्ती मार्गहरू प्रदान गरेको छ। थेरवादको अन्तर्दृष्टि, जेनको सहजता, र वज्रयानको रूपान्तरणकारी शक्ति—प्रत्येकको आफ्नै सुन्दरता र विधि छ। आज हामी बौद्ध धर्मका प्रमुख शाखाहरूका केही महत्त्वपूर्ण ध्यान विधिहरूको तुलनात्मक अध्ययनमा डुबुल्की मार्नेछौं। I. थेरवाद बौद्ध धर्म: शुद्धि र प्रज्ञाको मार्ग थेरवाद, जसलाई ‘ज्येष्ठहरूको मार्ग’ पनि भनिन्छ, बौद्ध धर्मको सबैभन्दा पुरानो शाखा मानिन्छ। यसमा मनको शुद्धि र यथार्थको ज्ञानमा विशेष…

Read More