नमस्ते पाठकवृन्द! जीवन उतारचढावको यात्रा हो। कहिलेकाहीँ हामी यस्ता कठिन मोडहरूमा पुग्छौँ, जहाँ दुःख, पीडा र निराशाले हामीलाई घेरा हाल्छ। यस्ता समयमा हामीलाई लाग्न सक्छ कि हामी एक्लो छौँ र यो अवस्थाबाट बाहिर निस्कने कुनै उपाय छैन। तर, केही हजार वर्ष पुरानो बौद्ध दर्शनले दुःखलाई हेर्ने र त्यसलाई पार गर्ने केही गहिरा तथा व्यावहारिक उपायहरू सुझाएको छ। यी उपायहरूले हामीलाई कठिन परिस्थितिमा पनि भित्रैदेखि शान्ति र बल प्रदान गर्न मद्दत गर्न सक्छन्। आज हामी तिनै बौद्ध उपायहरूबारे चर्चा गर्नेछौँ, जसले हामीलाई दुःखमा पनि अडिग रहन सिकाउँछन्। दुःखको प्रकृति बुझ्ने बुद्ध…
Read Moreमहिना: जुन 2025
बौद्ध धर्म र अन्य धर्म: मुख्य भिन्नता
बौद्ध धर्म र अन्य धर्म: आध्यात्मिक यात्राका भिन्नता हाम्रो संसारमा अनेकौं धर्म र आस्था छन्। प्रत्येकले जीवन, ब्रह्माण्ड र दुःखबाट मुक्तिको बारेमा आ-आफ्नै दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दछ। मानिसहरूले अक्सर बौद्ध धर्मलाई अन्य प्रमुख धर्महरूसँग तुलना गर्छन् र तिनीहरूबीचका मुख्य भिन्नताहरू के हुन् भनेर बुझ्न चाहन्छन्। के सबै धर्मको सार एउटै हो? वा तिनीहरू मौलिक रूपमा फरक छन्? यस ब्लग पोस्टमा, हामी बौद्ध धर्म र अन्य धेरै धर्महरू बीचका केही महत्त्वपूर्ण भिन्नताहरूको चर्चा गर्नेछौं, ताकि तपाईँले यी आध्यात्मिक मार्गहरूलाई अझ राम्रोसँग बुझ्न सक्नुहोस्। ईश्वरको अवधारणा: सृष्टिकर्ता वा कर्मको नियम? धेरै प्रमुख धर्महरू,…
Read Moreबौद्ध भिक्षु जीवन: वास्तवमा कस्तो हुन्छ?
बौद्ध भिक्षु जीवन: वास्तवमा कस्तो हुन्छ? बौद्ध भिक्षु र भिक्षुणीहरूलाई हामी अक्सर शान्त र फरक जीवन बिताइरहेको देख्छौं। उनीहरूको पहिरन, रहनसहन र जीवनशैलीले हामीमा एक प्रकारको जिज्ञासा जगाउँछ। के उनीहरूको जीवन केवल पूजापाठ र ध्यानमा मात्र सीमित हुन्छ? वा यसभन्दा गहिरो र फरक यथार्थ छ? आज हामी बौद्ध भिक्षु जीवनको वास्तविक पाटो केलाउने प्रयास गर्नेछौं, त्यो पनि बाहिरी आवरणभन्दा भित्र पसेर। धेरैलाई लाग्न सक्छ यो संसार छोडेर भागेको जीवन हो, तर वास्तविकता अलि फरक छ। बौद्ध भिक्षु जीवनको मूल उद्देश्य र त्याग भिक्षु जीवनमा प्रवेश गर्नु भनेको कुनै समस्याबाट भाग्नु…
Read Moreनिर्वाणको अर्थ: मुक्ति, शून्यता र आनन्द
निर्वाणको अर्थ: मुक्ति, शून्यता र आनन्द बौद्ध धर्मको नाम लिँदा धेरैको मनमा आउने एउटा महत्वपूर्ण शब्द हो – निर्वाण। यो शब्द सुन्दा हामीमध्ये धेरैलाई लाग्छ कि यो स्वर्ग जस्तो कुनै टाढाको ठाउँ होला वा मृत्युपछि प्राप्त हुने कुनै अलौकिक स्थिति। तर, निर्वाण यसभन्दा धेरै गहिरो र सूक्ष्म कुरा हो। यो कुनै भौगोलिक स्थान वा क्षणिक भावना होइन, बरु यो मनको एउटा अवस्था हो, जुन यसै जीवनमा पनि अनुभव गर्न सकिन्छ। आज हामी निर्वाणको वास्तविक अर्थ बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं, यसका तीन मुख्य पाटोहरू – मुक्ति, शून्यता र आनन्दबारे चर्चा गर्दै। निर्वाण:…
Read Moreपुनर्जन्म बौद्ध धर्ममा: मृत्यु पछिको जीवन
मृत्युपछिको यात्रा: बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मको अर्थ र महत्व मानव जीवनमा सबैभन्दा रहस्यमय र गहन प्रश्नमध्ये एक हो: मृत्युपछि के हुन्छ? के यो सबैको अन्त्य हो, वा यो कुनै अर्को यात्राको सुरुवात हो? विभिन्न धर्म र संस्कृतिहरूमा यसका आ-आफ्नै धारणाहरू छन्। बौद्ध धर्मले पनि यस प्रश्नको उत्तर दिन्छ, तर यसको दृष्टिकोण अलि फरक छ, जसलाई पुनर्जन्म (Reincarnation) भनिन्छ। बौद्ध धर्मका अनुसार, मृत्यु जीवनको अन्त्य होइन, बरु एउटा अवस्थाबाट अर्को अवस्थामा संक्रमण मात्र हो। यो ब्लग पोस्टमा हामी बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मको अवधारणा, मृत्युपछिको जीवन कसरी निर्धारित हुन्छ, र यसको आध्यात्मिक महत्वबारे चर्चा…
Read Moreमध्यम मार्ग: अस्तव्यस्त संसारमा सन्तुलन
आजको द्रुत गतिको र प्रायः अस्तव्यस्त संसारमा हामीमध्ये धेरैले आफूलाई कहिलेकाहीँ हराएको वा अत्यधिक दबाबमा परेको महसुस गर्छौं। चारैतिरबाट आउने जानकारीको ओइरो, सामाजिक सञ्जालको निरन्तर बज बज र जीवनका अपेक्षाहरूले हामीलाई दौडधुपमा व्यस्त राख्छ। यस्तो अवस्थामा मन अशान्त हुनु र जीवनमा कुनै कुराको कमी भएको महसुस हुनु स्वाभाविक हो। हामी कहिले यो अतिमा पुग्छौं त कहिले त्यो अतिमा, तर केही कुरा मिल्दैन। यसै सन्दर्भमा, हजारौं वर्ष पुरानो एउटा अवधारणा आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छ: मध्यम मार्ग। जीवनको भिडभाड र द्वन्द्वहरूका बीचमा सन्तुलन खोज्ने यो एक शक्तिशाली सूत्र हो। मध्यम मार्ग:…
Read Moreकर्म के हो? भ्रम र वास्तविकता
हामी अक्सर ‘कर्म’ शब्द सुन्छौं। कसैले भन्छ, ‘यो त उसको कर्मले पाएको हो,’ वा ‘राम्रो कर्म गर।’ कर्म शब्द हाम्रो संस्कृति र दैनिक जीवनमा यसरी घुलेको छ कि यसलाई लिएर विभिन्न किसिमका धारणाहरू बनेका छन्। तर कर्म वास्तवमा के हो? के यो भाग्य जस्तै पूर्वनिर्धारित हो जसबाट उम्कन सकिँदैन? वा हाम्रो कामको तत्काल प्रतिफल मात्र? यस पोस्टमा, हामी कर्मको वरिपरिका केही सामान्य भ्रमहरूलाई चिर्दै यसको वास्तविक अर्थ बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं। कर्म बारेका सामान्य भ्रमहरू धेरैले कर्मलाई भाग्यसँग जोडेर हेर्छन्। उनीहरू सोच्छन् कि जे भइरहेको छ, त्यो सबै कर्मले पूर्वनिर्धारित हो…
Read Moreसिद्धार्थ गौतमको जीवन: राजकुमारदेखि बुद्धसम्म
महान परिवर्तनको कथा सुन्दा हामीलाई सधैं प्रेरणा मिल्छ। त्यस्तै एक अविश्वसनीय कथा हो सिद्धार्थ गौतमको, जो एक समृद्ध राजकुमारबाट सम्पूर्ण संसारलाई ज्ञानको मार्ग देखाउने ‘बुद्ध’ बन्नुभयो। उहाँको जीवनको यात्रा साँच्चै नै असाधारण छ, र यसले हामीलाई धेरै कुरा सिकाउँछ। आउनुहोस्, उहाँको यो अद्भुत यात्राको बारेमा जानौं। राजसी जीवन र सुखको घेरा सिद्धार्थ गौतमको जन्म आजभन्दा लगभग २५०० वर्षअघि आजको नेपालको लुम्बिनीमा भएको थियो। उहाँ शाक्य गणराज्यका राजा शुद्धोदन र रानी मायादेवीका पुत्र हुनुहुन्थ्यो। ज्योतिषहरूले उहाँको जन्मसँगै भविष्यवाणी गरेका थिए कि उहाँ या त महान् चक्रवर्ती राजा बन्नुहुनेछ वा महान् त्यागी…
Read Moreजीवन बदल्ने प्रसिद्ध बौद्ध भनाइहरू
जीवनलाई नयाँ दिशा दिने बौद्ध भनाइहरू जीवन सधैं सहज नहुन सक्छ। कहिलेकाहीँ परिस्थिति यस्ता आइदिन्छन् कि हामी अलमलिन्छौं, दुखी हुन्छौं वा आशा हराउँछौं। यस्ता बेला एउटा सानो प्रेरणादायी शब्दले पनि ठूलो फरक पार्न सक्छ। संसारका महान् गुरुहरू मध्ये एक, गौतम बुद्धको शिक्षाले हजारौं वर्षदेखि मानिसहरूलाई सही मार्ग देखाउँदै आएको छ। उहाँका भनाइहरू सरल लाग्न सक्छन्, तर तिनमा जीवनलाई हेर्ने हाम्रो नजर बदल्ने गहिरो शक्ति लुकेको हुन्छ। यस ब्लग पोस्टमा, हामी केही प्रसिद्ध बौद्ध भनाइहरू बारे चर्चा गर्नेछौं जसले तपाईंको सोचाइलाई नयाँ दिशा दिन सक्छ र जीवनलाई अझ शान्त र अर्थपूर्ण…
Read Moreबौद्ध धर्म र आधुनिक मनोविज्ञान: चकित पार्ने सम्बन्धहरू (Buddhism and Modern Psychology: Surprising Connections)
बौद्ध धर्म र आधुनिक मनोविज्ञान: चकित पार्ने सम्बन्धहरू आजको तीव्र गतिमा दौडिरहेको संसारमा, हामी प्रायः मानसिक शान्ति र खुशीको खोजीमा रहन्छौं। कसैले यसको लागि आध्यात्मिकताको सहारा लिन्छन् भने, कसैले आधुनिक विज्ञान र मनोविमर्शमा विश्वास गर्छन्। हेर्दा बौद्ध धर्म एउटा प्राचीन आध्यात्मिक परम्परा हो र आधुनिक मनोविज्ञान एउटा वैज्ञानिक विधा हो। यिनीहरू दुई फरक किनारजस्ता देखिन सक्छन्, तर जब हामी गहिरिएर हेर्छौं, तब मन र मानव अनुभव लाई बुझ्ने सन्दर्भमा यिनीहरूबीच चकित पार्ने समानताहरू भेटिन्छन्। यो ब्लग पोस्टमा, हामी बौद्ध धर्मका केही मुख्य सिद्धान्तहरू र आधुनिक मनोविज्ञानले पत्ता लगाएका कुराहरूबीचको सम्बन्धबारे…
Read More