ज्ञानोदय पछिको मौनता: किन बुद्ध तुरुन्तै सिकाउन हिचकिचाए?
के तपाइँ कल्पना गर्न सक्नुहुन्छ, एउटा यस्तो क्षण जब तपाइँले जीवनको सबैभन्दा ठूलो सत्य पत्ता लगाउनुभयो? तपाइँ संसारलाई त्यो ज्ञान बाँड्न कति उत्साहित हुनुहुन्थ्यो होला? तर, गौतम बुद्ध, जसले बोधगयामा ज्ञानोदय प्राप्त गरे, उनले तुरुन्तै आफ्नो ज्ञान बाँड्न हिचकिचाए। किन? यो प्रश्न शताब्दीऔंदेखि मानिसहरूलाई जिज्ञासु बनाइरहेको छ। यो ब्लग पोस्टमा, हामी बुद्धको यो मौनताको कारणहरू खोज्नेछौं र यसको गहिरो अर्थ बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं।
धर्म कति कठिन थियो?
बुद्धले ज्ञान प्राप्त गरिसकेपछि, उनले यो गहिरो सत्य अरूलाई सिकाउन कति कठिन छ भन्ने महसुस गरे। उनले देखे कि मानिसहरू सांसारिक सुख र दु:खमा यति धेरै डुबेका छन् कि उनीहरूलाई यो मार्ग बुझाउन धेरै कठिन हुनेछ। यो एक उदाहरण जस्तै हो, जब तपाईँ कसैलाई गणितको जटिल समस्या बुझाउन खोज्नुहुन्छ र उनीहरु आधारभूत कुराहरुमा नै कमजोर हुन्छन्। बुद्धले पनि यस्तै चुनौती देखे।
मानिसहरूको अज्ञानता: बुद्धले देखे कि धेरै मानिसहरू अज्ञानतामा डुबेका छन् र उनीहरूलाई सत्यको मार्ग देखाउन सजिलो छैन।
आसक्ति:मानिसहरू सांसारिक कुराहरूप्रति धेरै आसक्त छन् र उनीहरूलाई यो आसक्तिबाट मुक्त गराउन गाह्रो छ।
भाषाको कठिनाई:बुद्धको शिक्षा धेरै गहिरो थियो र त्यसलाई सरल भाषामा व्यक्त गर्न चुनौतीपूर्ण थियो।
मैले एक पटक गाउँमा एकजना वृद्ध मानिसलाई देखेको थिएँ, उहाँलाई आधुनिक प्रविधिको बारेमा बताउन खोज्दा, उहाँले बुझ्न धेरै गाह्रो मान्नुभयो। उहाँलाई मोबाइल फोन कसरी चलाउने भन्ने सिकाउनु पनि महाभारत जिते जस्तै थियो। बुद्धले पनि त्यस्तै महसुस गरे होलान्, जब उनले धर्म सिकाउने विचार गरे।
ब्रह्माको आह्वान
तर, बुद्धको मनमा धर्म सिकाउने विचार नभए पनि, ब्रह्मा सहम्पतिले उनलाई धर्म सिकाउन अनुरोध गरे। ब्रह्माले बुद्धलाई सम्झाए कि संसारमा धेरै मानिसहरू छन् जो सत्यको खोजीमा छन् र उनीहरूलाई बुद्धको शिक्षाको खाँचो छ। ब्रह्माको यो आह्वानले बुद्धलाई धर्म सिकाउन प्रेरित गर्यो।
ब्रह्माको दया:ब्रह्माले बुद्धलाई धर्म सिकाउन अनुरोध गरेर संसारलाई ठूलो गुन लगाए।
मानवताको लागि करुणा:बुद्धले पनि ब्रह्माको अनुरोधलाई स्वीकारेर मानवताप्रति आफ्नो करुणा देखाए।
धर्मको महत्त्व: यस घटनाले धर्मको महत्त्व र यसको आवश्यकतालाई दर्शाउँछ।
बुद्धको पहिलो उपदेश: सारनाथको यात्रा
ब्रह्माको अनुरोधपछि, बुद्धले आफ्नो पहिलो उपदेश दिन सारनाथको यात्रा गरे। सारनाथमा उनले आफ्ना पाँचजना साथीहरूलाई धर्मको बारेमा बताए। यो उपदेशले धर्मचक्र परिवर्तन गर्यो र बुद्धको शिक्षा संसारभर फैलिन थाल्यो।
मध्यम मार्ग: बुद्धले आफ्नो पहिलो उपदेशमा मध्यम मार्गको बारेमा बताए, जुन दुःखबाट मुक्ति पाउने बाटो हो।
चार आर्य सत्य: उनले चार आर्य सत्यको बारेमा पनि बताए, जुन दुःख, दुःखको कारण, दुःखको निवारण र दुःख निवारणको मार्ग हुन्।
अष्टांगिक मार्ग: बुद्धले अष्टांगिक मार्गको बारेमा पनि बताए, जुन सही दृष्टिकोण, सही विचार, सही वाणी, सही कर्म, सही जीविका, सही प्रयास, सही स्मृति र सही एकाग्रता हुन्।
अन्त्यमा, बुद्धको ज्ञानोदय पछिको मौनताको कारणहरू धेरै गहिरो छन्। उनले देखे कि मानिसहरूलाई सत्य बुझाउन कति कठिन छ, तर ब्रह्माको अनुरोधपछि उनले धर्म सिकाउने निर्णय गरे। बुद्धको शिक्षा आज पनि हाम्रो लागि प्रेरणाको स्रोत हो। हामीले बुद्धको मार्गमा हिँडेर आफ्नो जीवनलाई सार्थक बनाउन सक्छौं।
