बौद्ध तान्त्रिक अनुष्ठानमा प्रयोग हुने प्रमुख वस्तुहरू – वज्रकिला (फुर्बा) र कपालपात्र(कपाला)

वज्रयानका रहस्यमय सामग्रीहरू: वज्रकिला र कपालपात्रको गहिरो अर्थ वज्रयान बुद्ध धर्मका केही अनुष्ठानिक सामग्रीहरू देख्दा धेरैलाई अचम्म वा अलि डर पनि लाग्न सक्छ। विशेषगरी वज्रकिला (तीन धार भएको खंजर) र कपालपात्र(मानव खप्परबाट बनेको भाँडो) जस्ता वस्तुहरूले बाहिरी रूपमा केही क्रुर वा रहस्यमय छाप छोड्न सक्छन्। तर, वज्रयानमा प्रयोग गरिने यस्ता सामग्रीहरू केवल बाहिरी प्रदर्शनका लागि नभएर गहिरो प्रतीकवाद र मनोवैज्ञानिक तथा आध्यात्मिक रूपान्तरणका लागि शक्तिशाली माध्यमहरू हुन्। यो ब्लग पोस्टमा हामी यिनै दुई महत्वपूर्ण सामग्री – वज्रकिला र कपालपात्रको भूमिका र यिनको वास्तविक अर्थ केलाउने प्रयास गर्नेछौं, जुन बाहिरी रुप भन्दा…

Read More

हिमालयन बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मको अवधारणाको खोजी

हिमालयन बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मको अवधारणाको खोजी हिमालयको शान्त काखमा, जहाँ अध्यात्म र प्रकृति एकाकार हुन्छन्, बौद्ध धर्मको गहिरो दर्शनले जीवनलाई हेर्ने एक अनौठो दृष्टिकोण प्रदान गर्दछ। यस दर्शनको एउटा केन्द्रीय र धेरैले चासो लिने अवधारणा हो – पुनर्जन्म। यो केवल मृत्युपछिको जीवनको कल्पना मात्र होइन, बरु कर्म, चेतना र अस्तित्वको निरन्तरतासँग जोडिएको एक जटिल चक्र हो। हामीमध्ये धेरैका लागि यो अवधारणा रहस्यमय लाग्न सक्छ। आउनुहोस्, हिमालयन बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मको यस गहिरो अवधारणाको खोजी गरौं। पुनर्जन्मको आधारभूत अवधारणा हिमालयन बौद्ध धर्ममा पुनर्जन्मलाई प्रायः ‘पुनर्भवा’ (Punarbhava) भनिन्छ, जसको अर्थ ‘पुनः अस्तित्वमा आउनु’…

Read More

मध्यमार्ग: बुद्धले पत्ता लगाएको सन्तुलनको मार्ग, जुन आजको जीवनमा अझै उपयोगी छ

मध्यमार्ग: बुद्धले पत्ता लगाएको सन्तुलनको मार्ग, जुन आजको जीवनमा अझै उपयोगी छ कहिलेकाहीँ जीवन कस्तो अचम्म लाग्छ, होइन र? एउटा सानो निर्णय, एउटा सानो अस्वीकारले हाम्रो जीवनको बाटो नै परिवर्तन गरिदिन्छ। बुद्धको जीवन पनि त्यस्तै थियो। चरम त्यागको अनुभवले उनलाई मध्यमार्गको खोजमा डोर्‍यायो। आज हामी यसै विषयमा छलफल गर्नेछौं – कसरी बुद्धले चरमलाई अस्वीकार गरे र यसले उनको दर्शनलाई कस्तो रूप दियो। यो विषय केवल इतिहास मात्र नभएर हाम्रो दैनिक जीवनमा पनि उपयोगी छ। आउनुहोस्, यो यात्रामा सँगै लागौं! बुद्धको प्रारम्भिक जीवन र चरम त्यागको अनुभव बुद्ध, अर्थात् सिद्धार्थ गौतम,…

Read More

नेपाल बौद्ध संघ द्वारा २५६९औं बुद्ध जयन्ती: भगवान बुद्धको शिक्षाको, ज्ञान, कला, संगीत र कृतज्ञताको अनुपम संगम

नेपाल बौद्ध संघले भर्खरै सम्पन्न गरेको २५६९औं बुद्ध जयन्ती, २०८२ को समारोह साँच्चै नै एक अविस्मरणीय अनुभव बन्यो। भगवान बुद्धको जन्म, ज्ञान प्राप्ति र महापरिनिर्वाणको पावन स्मृतिमा आयोजित यो कार्यक्रम भगवान बुद्धको शिक्षाको, ज्ञान, कला र कृतज्ञताको एक अनुपम मिश्रण थियो, जहाँ परम्परा र आधुनिकताको सुन्दर समन्वय देखियो। हरेक वर्षझैं, नेपाल बौद्ध संघ र रेपा नेपालले युवा पुस्तालाई बुद्ध धर्मका अनमोल शिक्षाप्रति आकर्षित गर्दै यो पवित्र दिन मनाउँदै आएका छन्। यस वर्षको कार्यक्रममा विविध र आकर्षक प्रस्तुतिहरू समावेश थिए, जसले सहभागी सबैको मनमा शान्ति र प्रेरणाको सञ्चार गरायो। कार्यक्रमको एक…

Read More

नेपालमा बौद्ध धर्मको ह्रास र ईसाई धर्मको उदय

नेपालमा बौद्ध धर्मको ह्रास र ईसाई धर्मको उदय: एक विश्लेषण नेपाल, सिद्धार्थ गौतम बुद्धको जन्मभूमि, हजारौं वर्षदेखि बौद्ध धर्मको उद्गमस्थल र महत्वपूर्ण केन्द्र रहिआएको छ। यहाँको हावा, पानी र माटोमा बौद्ध शिक्षा र संस्कृति गहिरो गरी बसेको छ। विशेषगरी हिमाली तथा पहाडी क्षेत्रका धेरै समुदायका लागि बौद्ध धर्म जीवन पद्धतिको अभिन्न अंग हो। गुम्बाहरू, चैत्यहरू, मानेहरू र परम्परागत रीतिरिवाजहरूले हाम्रो विशिष्ट पहिचान झल्काउँछन्। यद्यपि, पछिल्लो समयमा केही बौद्धमार्गी नेपालीहरू अन्य धर्मतर्फ आकर्षित भइरहेको देखिन्छ। यो एउटा संवेदनशील विषय हो र यसले हाम्रो सामाजिक-सांस्कृतिक तानाबाना माथि प्रश्न उठाएको छ। कसैको व्यक्तिगत…

Read More

ज्ञानोदय पछिको मौनता: किन बुद्ध तुरुन्तै सिकाउन हिचकिचाए?

ज्ञानोदय पछिको मौनता: किन बुद्ध तुरुन्तै सिकाउन हिचकिचाए? के तपाइँ कल्पना गर्न सक्नुहुन्छ, एउटा यस्तो क्षण जब तपाइँले जीवनको सबैभन्दा ठूलो सत्य पत्ता लगाउनुभयो? तपाइँ संसारलाई त्यो ज्ञान बाँड्न कति उत्साहित हुनुहुन्थ्यो होला? तर, गौतम बुद्ध, जसले बोधगयामा ज्ञानोदय प्राप्त गरे, उनले तुरुन्तै आफ्नो ज्ञान बाँड्न हिचकिचाए। किन? यो प्रश्न शताब्दीऔंदेखि मानिसहरूलाई जिज्ञासु बनाइरहेको छ। यो ब्लग पोस्टमा, हामी बुद्धको यो मौनताको कारणहरू खोज्नेछौं र यसको गहिरो अर्थ बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं। धर्म कति कठिन थियो? बुद्धले ज्ञान प्राप्त गरिसकेपछि, उनले यो गहिरो सत्य अरूलाई सिकाउन कति कठिन छ भन्ने महसुस…

Read More