भाग्यको खेल होइन, कर्मको फल! कर्मको यो गोप्य नियम थाहा पाउनुहोस्। (कारण र प्रभावको वास्तविक नियम बुझ्नुहोस्) हामीमध्ये धेरैले कर्मलाई भाग्यसँग जोडेर हेर्छौं। कसैलाई केही नराम्रो हुँदा ‘यसको कर्म नै खराब’ भन्छौं भने, कोही सफल हुँदा ‘उसको भाग्य बलियो रहेछ’ भन्ने गर्छौं। तर के वास्तवमै कर्म भनेको पूर्वनिर्धारित भाग्य हो? के हाम्रो जीवनका घटनाहरू पहिले नै लेखिएका हुन्छन् र हामीसँग त्यसलाई बदल्ने कुनै शक्ति छैन? आउनुहोस्, आज हामी यिनै प्रश्नहरूको जवाफ खोज्दै कर्मको वास्तविक अर्थ र कारण र प्रभावको नियमलाई गहिरोसँग बुझ्ने प्रयास गरौं। यो लेख पढिसकेपछि तपाईंले महसुस गर्नुहुनेछ…
Read MoreCategory: लेख
वज्रयानका तान्त्रिक दीक्षा (अभिषेक) को अर्थ र भूमिका
वज्रयानमा तान्त्रिक अभिषेक: आध्यात्मिक यात्राको गहिरो अर्थ र शक्ति नमस्ते साथीहरू! आज हामी बौद्ध धर्मको एउटा अत्यन्तै गहन र रहस्यमय पाटो, विशेषगरी वज्रयान परम्परामा प्रचलित तान्त्रिक दीक्षा वा अभिषेक (Empowerment) को बारेमा चर्चा गर्दैछौं। कतिपयलाई वज्रयानका रीतिरिवाजहरू जटिल लाग्न सक्छन्, तर यिनको पछाडि गहिरो दार्शनिक र आध्यात्मिक अर्थ लुकेको हुन्छ। अभिषेक केवल एउटा धार्मिक अनुष्ठान मात्र होइन, यो एक यस्तो महत्त्वपूर्ण खुड्किलो हो जसले साधकलाई आध्यात्मिक मार्गमा अगाडि बढ्नका लागि अनुमति र शक्ति प्रदान गर्छ। आखिर, यो अभिषेक के हो? यसको महत्व किन यति धेरै छ? आउनुहोस्, यसको गहिराइमा डुबुल्की…
Read Moreपुनर्जन्म, पुनरावतार होइन: बौद्धहरू वास्तवमा के विश्वास गर्छन्
पुनर्जन्म, पुनरावतार होइन: बौद्धहरू वास्तवमा के विश्वास गर्छन्? धेरै मानिसहरू जब ‘पुनर्जन्म’ शब्द सुन्छन्, उनीहरूको मस्तिष्कमा सीधै ‘पुनरावतार’ को छवि आउँछ—एउटा आत्मा, एउटा शरीरबाट निस्केर अर्कोमा प्रवेश गरेको जस्तो। तर के बौद्ध धर्मले पनि यही कुरामा विश्वास गर्छ? वास्तविकता भने अलि जटिल र गहिरो छ। वास्तवमा, बौद्ध धर्मको ‘पुनर्जन्म’ को अवधारणा ‘पुनरावतार’ भन्दा मौलिक रूपमै फरक छ। यो भिन्नतालाई बुझ्नु नै बुद्धका शिक्षाको गहिराइमा प्रवेश गर्नु हो। आउनुहोस्, बौद्ध धर्मको यस मौलिक मान्यतालाई सरल शब्दमा बुझौं। पुनर्जन्म (Rebirth): स्थायी आत्मा बिनाको यात्रा बौद्ध धर्मको एक केन्द्रीय सिद्धान्त हो– अनात्म (Anatta)…
Read Moreउच्च वज्रयान अभ्यासमा करुणा र प्रज्ञा
उच्च वज्रयान अभ्यासमा करुणा र प्रज्ञा: अटुट मिलनको रहस्य वज्रयान बौद्ध धर्म एउटा परिष्कृत र शक्तिशाली मार्ग हो, जसले हामीलाई सामान्य अस्तित्वको सीमाभन्दा पर लैजाने सामर्थ्य राख्छ। यसमा गरिने हरेक अभ्यास, हरेक ध्यान र हरेक अनुष्ठानको आफ्नै गहिरो अर्थ हुन्छ। तर, यी सबैको मूलमा दुईवटा आधारभूत स्तम्भहरू छन्, जसले वज्रयानलाई केवल विधि-विधानको संग्रहभन्दा माथि उठाएर साँचो रूपान्तरणको माध्यम बनाउँछन्: ती हुन् करुणा (Compassion) र प्रज्ञा (Wisdom)। यी दुई पक्षहरू बिना, वज्रयानको कुनै पनि अभ्यास अपूरो र निष्प्राण रहन्छ। आउनुहोस्, यी दुई अमूल्य रत्नहरूले कसरी हाम्रो उच्च वज्रयान अभ्यासलाई दिशानिर्देश गर्छन्…
Read Moreधर्मचक्रको रहस्य: बुद्धको मार्गको प्रतीक
धर्मचक्रको रहस्य: बुद्धको मार्गको प्रतीक बुद्ध धर्म केवल एउटा धर्म मात्र नभएर, जीवन जिउने एउटा गहिरो दर्शन पनि हो। यस दर्शनका अनगिन्ती प्रतीकहरूमध्ये एउटा यस्तो प्रतीक छ, जसले बुद्धका सम्पूर्ण शिक्षाको सारलाई आफूमा समाहित गरेको छ – त्यो हो धर्मचक्र। यो केवल एउटा सामान्य पाङ्ग्रा होइन, बरु बुद्धले संसारलाई देखाउनुभएको मुक्तिको मार्ग, ज्ञान र शान्तिको यात्राको एक सशक्त प्रतीक हो। के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ, यो पाङ्ग्राले यति धेरै अर्थ कसरी बोकेको होला? आज हामी यसै रहस्यमय धर्मचक्रका विभिन्न पक्षहरूको अन्वेषण गर्नेछौं, जसले तपाईंलाई बुद्धको मार्गलाई अझ गहिरो रूपमा बुझ्न…
Read Moreसिद्धार्थ गौतमदेखि बुद्धसम्म: एक राजकुमारको बुद्धत्व यात्रासिद्धार्थ गौतमको बुद्धत्व यात्रा
सिद्धार्थ गौतमदेखि बुद्धसम्म: एक राजकुमारको बुद्धत्व यात्रा नमस्ते पाठकवृन्द! आज हामी एक यस्तो यात्रामा निस्कँदैछौँ, जसले मानव सभ्यताकै दिशा परिवर्तन गर्यो। यो यात्रा हो सिद्धार्थ गौतमको, जसले राजसी सुख त्यागेर ज्ञानको खोजीमा निस्कनुभयो र अन्ततः ‘बुद्ध’ बन्नुभयो। उहाँको बुद्धत्व यात्रा केवल एक व्यक्तिको कथा नभएर, हरेक मानिसका लागि आफ्नो भित्रको शान्ति र सत्य खोज्ने प्रेरणाको स्रोत हो। आउनुहोस्, उहाँको अद्भुत जीवनका केही महत्त्वपूर्ण मोडहरू नियालौँ र बुझौँ, कसरी एक राजकुमार संसारलाई दुःखमुक्तिको मार्ग देखाउने ‘बुद्ध’ बन्न पुग्नुभयो। राजमहलको सुख र असन्तुष्टि सिद्धार्थ गौतमको जन्म लुम्बिनीमा शाक्यवंशी राजा शुद्धोधन र रानी…
Read Moreइष्टदेवता (यिदम) को हुन्? के उनीहरू बाहिरी शक्ति हुन् वा तपाईं भित्रकै स्वरूप?
इष्टदेवता (यिदम) साधना: वज्रयानमा आन्तरिक रूपान्तरणको पथ नमस्कार, आध्यात्मिक यात्रामा लागेका मेरा प्यारा साथीहरू! आज हामी बुद्ध धर्मको वज्रयान परम्परामा एउटा अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण र गहिरो विषयमा कुरा गर्दैछौं – इष्टदेवता (यिदम) र व्यक्तिगत साधना। धेरैलाई लाग्न सक्छ इष्टदेवता (यिदम) हरू कुनै बाह्य शक्ति वा मूर्ति मात्र हुन्, तर वास्तविकता त्योभन्दा धेरै गहन छ। इष्टदेवता (यिदम) साधना भनेको हाम्रो आफ्नै भित्री सम्भाव्यता, बुद्धत्वको गुण र असीमित चेतनालाई उजागर गर्ने एउटा शक्तिशाली र पवित्र मार्ग हो। यो केवल पूजापाठ मात्र होइन, बरु यो त हाम्रो चित्त (मन) को रूपान्तरणको एउटा गहन र…
Read Moreबुद्ध धर्ममा महिला भिक्षुणीहरूको ऐतिहासिक भूमिका
धम्मको मार्गमा महिलाहरू: प्रथम भिक्षुणीहरूको प्रेरणादायी कथा बुद्ध धर्म, जसले करुणा र समानताको सन्देश फैलाउँछ, त्यसको इतिहासमा महिलाहरूको स्थान सदैव महत्त्वपूर्ण रहेको छ। तर, के तपाईंलाई थाहा छ कि सुरुका दिनहरूमा महिलाहरूलाई पूर्ण रूपमा भिक्षुणीको रूपमा दीक्षित हुनका लागि कति संघर्ष गर्नुपरेको थियो? यो केवल एक धार्मिक अभ्यासको कुरा थिएन, यो त समाजमा महिलाको स्थान र उनीहरूको आध्यात्मिक क्षमता स्थापित गर्नका लागि एक सशक्त विद्रोह थियो। आज हामी त्यही ऐतिहासिक यात्राको खोजी गर्दैछौँ, जसले हामीलाई प्रथम बौद्ध भिक्षुणीहरूको अदम्य साहस र अटल विश्वासको कथा सुनाउँछ। बुद्ध र महिला प्रव्रज्याको सुरुवात…
Read Moreस्व’ को भ्रम: ‘अनात्म’ कसरी मुक्तिको साँचो हो ।
‘स्व’ को भ्रम: ‘अनात्म’ कसरी मुक्तिको साँचो हो? हामीमध्ये धेरैजसोले आफूलाई ‘म’ भन्ने एउटा अविभाज्य र स्थायी अस्तित्वको रूपमा बुझ्छौं। यो ‘म’ सधैँ एउटै रहन्छ, मेरो नाम, मेरो शरीर, मेरा विचार र मेरा भावनाहरूको संग्रह हो भन्ने हामीलाई लाग्छ। तर के यो ‘म’ साँच्चै स्थायी छ? के यो ‘स्व’ को धारणा एउटा गहिरो भ्रम मात्र होइन? बुद्ध दर्शनको एउटा महत्वपूर्ण सिद्धान्त, ‘अनात्म’ (अर्थात्, ‘स्व-रहित’ वा ‘आत्मविहीनता’) ले यही प्रश्नको गहिरो उत्तर दिन्छ। यसले हाम्रो पीडाको मूल जरो यही ‘स्व’ को भ्रममा कसरी लुकेको छ र ‘अनात्म’ लाई बुझ्नाले हामीलाई वास्तविक…
Read Moreवज्रयानको रहस्य: संसारभित्रै बुद्धत्वको साक्षात्कार
वज्रयानको रहस्य: संसारभित्रै बुद्धत्वको साक्षात्कार हाम्रो जीवनमा हामी विभिन्न मार्गहरूबाट हिँड्छौं, कहिले सरल, कहिले जटिल। तर के तपाईंले कहिल्यै यस्तो मार्गबारे सोच्नुभएको छ जसले तपाईंलाई असाधारण गति र प्रत्यक्षताका साथ गन्तव्यमा पुऱ्याउँछ? बौद्ध धर्ममा, त्यस्तै एउटा गहिरो र शक्तिशाली मार्ग छ जसलाई वज्रयान भनिन्छ। अक्सर ‘हीरेको यान’ वा ‘वज्र-यान’ को रूपमा चिनिने यो मार्ग बुद्धत्व प्राप्तिको लागि एक अद्वितीय र द्रुत दृष्टिकोण प्रदान गर्दछ। आज हामी यसको सार बुझ्ने प्रयास गर्नेछौं, जुन सुन्दा जटिल लागे पनि, यसको भित्री अर्थ एकदमै स्पष्ट र मुक्तिदायी छ। वज्रयान: हीरा जस्तै दृढ र स्पष्ट…
Read More