महिना: जुन 2020

बसन्त महर्जन भूकम्पले क्षतिग्रस्त प्राचीन नेवार वस्ती साँखुलाई तलै छाडेर हामी चढेको गाडी उत्तरतिर हुुइँकिएको केही बेरमा नै उकालो सुरु भयो । हामी मणिचुड दहलाई गन्तव्य बनाएर हिडेका थियौं । बाटोको दायाँ बज्रंयोगिणी मन्दिरको ढोकैमा पुुग्दा पनि गाडीअगाडि बढेको पारा हेर्दा लाग्दथ्यो, हिड्नै नपर्ने गरी मणिचुड दहसम्मै पु¥यादिन्छ । बज्रयोगिनी हामीमध्ये कसैका लागि पनि नौलो थिएन र फर्केर आउँदा मन्दिरमा पस्ने योजना त थियो नै । प्रसिद्ध बौद्ध तीर्थस्थल मणिचुड दहसम्मको यो यात्रा मेरो दोस्रो हो । त्यहाँसम्म पुग्ने मोटर बाटो पहिला त थिएन, अब बन्यो कि ? आजभोलि हिड्ने…

बसन्त महर्जन कपिलवस्तु जिल्लाको सदरमुकाम तौलिहवाबाट दक्षिण ४ किलोमिटर र कुदानबाट २ किलोमिटर पश्चिम लागेपछि गोटिहवा नामको एउटा गाउँ आउँछ । त्यहाँ माथिल्लो भाग भाँचिएको र तल्लो भागमात्रै बाँकी रहेको विशाल शिलास्तम्भको अवशेष देख्न पाइन्छ । २०५३ सालमा पहिलो पल्ट सो ठाउँमा पुग्दा स्थानिय जनताले ‘फुटेश्वर महादेव’ भनेर चिनाएको थियो । कुनै बेला अत्तोपत्तो नै नभएको सो स्तम्भ पुरातात्विक उत्खनन्बाट उजागर भएको थियो भने पुरातत्वसम्बन्धी स्थानिय जनतालाई ज्ञान दिन नसक्दा फुटेको शिवलिङ्ग भन्ठानेछन् र फुटेश्वर महादेव नाम दिइएको भनेर बुझ्न गाह्रो पर्दैन । आजभोलि पनि शिबलिंग भनेरै पूजा गर्ने गरिन्छ…

बसन्त महर्जन बौद्ध वाङमयमा कनकमुनि बुद्धको राम्रो वर्णन पाइन्छ । यसअनुुसार गौतम बुद्धअघि कश्यप बुद्ध, त्यसअघि क्रकुच्छन्द बुद्ध र उनीभन्दा अघि कनकमुनि बुुद्धको समय हो । उनी एउटा ब्राम्हण कुलमा जन्मेका थिए । पिता यज्ञदत्त र माता उत्तराको पुत्र उनी शोभावती नगरमा जन्मेका हुन् भन्ने उल्लेख सिंहली ग्रन्थहरुमा पनि पाइएको छ । कनकमुनि बुद्धको जन्मस्थलको पहिचान कनकमुनि बुद्धको जन्मस्थल शोभावती नगरको वर्तमान अवस्थिति जनाउने ऐतिहासिक प्रमाणको रुपमा अभिलेखसहित अशोकस्तम्भ रहेको छ । यो स्तम्भ वर्तमान नेपालको तराई क्षेत्रको कपिलवस्नु जिल्लाको सदरमुकाम तौलिहवादेखि ७–८ कि. मि. उत्तरमा पर्ने निग्लिहवा गाउँमा अहिले…

आनन्द पोखरेल भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले गत २७ सेप्टेम्बरमा अमेरिकाको न्युयोर्कमा सम्पन्न संयुक्त राष्ट्र संघको ७४ औं महासभामा सम्बोधन गर्दै भने, ‘हामी त्यो देशको बासिन्दा हौं, जसले संसारलाई युद्ध होइन, बुद्ध दियो ।’ सम्बोधनका क्रममा त्यत्तिकै भावनामा बहकिएर आएका वाणी थिएनन् ती । न झुक्किएर फुत्त निस्किएका वाक्य नै थिए । ती थिए, गौतम बुद्ध भारतमै जन्मेको सन्देश अन्तर्रा्ष्ट्रिय जगतमा प्रवाह गर्ने योजनाबद्ध अभिव्यक्ति । जसमा प्रयोग भयो– महासभाको मञ्च । मोदीबाट भएका यो घटना पहिलो होइन, यस अघि पनि उनले जापान र युरोपको मञ्च यसैगरी प्रयोग गरे । अहिले मोदीले राष्ट्र संघको महासभामा गौतम बुद्ध…